Om creativiteit los te maken, schrijft Sacks, is het belangrijk dat je een bepaalde vaardigheid goed ontwikkeld hebt, erin getraind bent, door herhaling, imiteren en verdiepen, studeren. Alleen, dat is niet genoeg.
Er is een punt waarop artiesten, muzikanten, wiskundigen, schrijvers, wetenschappers een moment beschrijven waarop ze de ervaring hebben dat “iets het overneemt”. Een oplossing voor een complex wiskundig probleem of een idee voor een nieuw boek toont zich als vanzelf aan het creatieve “ik” van de wetenschapper of Schrijver. Het lijkt alsof het uit het niets komt, tijdens een wandeling, een droom of gewoon tijdens de “flow”. Iedereen herkent het wel, een idee hebben tijdens een droom (en dan wakker worden en je de details niet meer kunnen herinneren).
In moeilijke workshops, wanneer discussies in alle richtingen gaan, stemmen steeds luider worden, iedereen door elkaar praat, een conflict om de hoek loert, ervaar ik vaak een zekere “rust”, en in die rust komt er een idee voor een oefening, een hulpmiddel, een interventie, schijnbaar uit het niets.
Zelf zou ik het niet “onbewust” noemen. Voor mij is het eerder “volledig aanwezig zijn”. Aanvaarden wat er is op het moment zelf, verwachtingen en intenties (in scenario’s of running masters voor workshops vaak uitvoerig beschreven) loslaten, de druk van het moment “dit moet wel ergens toe leiden” of “neen, een conflict kan echt niet nu”, naast me parkeren, en gewoon toelaten wat zich wil laten zien.
Op dat moment ervaar ik mijn eigen creativiteit. In het creëren van een rustige ruimte voor mezelf als facilitator, waar ik toegang heb tot ideeën en opportuniteiten die zich laten zien. Ideeën lijken zich dan zelf te organiseren in een snelle en coherente flow, helder en duidelijk, en vol betekenis. Als het gebeurt, gaat het snel, veel sneller dan dat ik dit kan neerschrijven of jij dit kan lezen.
Creativiteit zo ervaren, maakt dat ik een groep kan begeleiden door een proces, vol vertrouwen dat wat er ook gebeurt, het resultaat voor hen betekenisvol zal zijn, ook al is de weg misschien helemaal anders dan wat ik of zij in gedachten had.
Based on the O. Sacks, The River of Consciousness, 2017.
